Wasyl Fiodorowicz Skopenko (ros. Василий
Фёдорович Скопенко; ur. 1 stycznia 1912 we wsi Strugowka - zm. 27 stycznia 1945)
– podpułkownik radziecki, od 1944 roku dowódca 1180 pułku piechoty 350 dywizji 1
Frontu Ukraińskiego.
Należał do partii komunistycznej. Początkowo był
górnikiem, następnie - nauczycielem matematyki i dyrektorem szkoły średniej.
Brał udział w wojnie zimowej i w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. W 1943 roku
ukończył Akademię Wojskową im. M. Frunzego. Zasłużył się w walkach o Sandomierz;
zwłaszcza dawniej podkreślano, jakoby to jego manewr miał ocalić miasto od
zniszczeń. Za wyczyn ten otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego. Poległ w
walkach o Wrocław, a pochowany został, wedle swojego życzenia, w Sandomierzu,
na Cmentarzu Żołnierzy Radzieckich.
Ku jego pamięci od 1957 roku rozgrywany jest
międzynarodowy wyścig kolarski. Jego imieniem nazwano szkołę, której był
dyrektorem.
Walki o Sandomierz
W lipcu 1944 roku 350 dywizja, w skład której wchodził
1180 pułk dowodzony przez W. F. Skopenkę, jako jedna z pierwszych znalazła się
na lewym brzegu Wisły, zdobywając przyczółek w okolicach Sandomierza.
Przygotowywano się do odbicia Sandomierza z rąk hitlerowców. Stacjonując na
lewym brzegu Wisły, Skopenko wielokrotnie oglądał przepiękną panoramę Sandomierza
(zanim wstąpił do armii był architektem). Wiedział, że niemalże całe Stare
Miasto opanowane jest przez Niemców i próba odbicia miasta spowoduje
zniszczenie wielu zabytków. Nie chciał do tego dopuścić. Skopenko dopiął swego.
Tak zorganizował ofensywę, aby nie dopuścić do zniszczenia. Zanim przypuszczono
ofensywę Skopenko tak pisał do żony: „Podeszliśmy pod jedno z bardzo
pięknych miast. Położone jest ono nad stromym brzegiem szerokiej rzeki. Ludzie
tam, Aniu, ja wierzę, są dobrzy. Czegoż oni nie wycierpieli w tej niewoli.
Faszyści tak łatwo stąd nie odejdą. A tak by się chciało, żeby piękne miasto
nie było obiektem działań. W ogóle chciałoby się, żeby Ziemia nasza była nie w
ogniu, lecz w kwiatach... „
Pułkownik Skopenko nakazał, aby atakować nie od czoła,
lecz zajść i atakować ze skrzydła. Jednocześnie ostrzał miasta miał być
prowadzony przemyślnie i tak, aby nie uszkodzić żadnego z budynków a
jednocześnie zadać Niemcom dotkliwe straty. Walka prowadzona była z
determinacją oraz z zachowaniem ostrożności.
W sierpniu 1944 roku mieszkańcy Sandomierza z wielką
radością witali Skopenkę i jego oddział. Byli wdzięczni nie tylko za wyzwolenie
miasta, ale również, a może przede wszystkim, za jego ocalenie.
23 września 1944 roku Skopenko otrzymał tytuł Bohatera
Związku Radzieckiego m.in. za bohaterstwo i umiejętne dowództwo podczas walk o
Sandomierz. Dowodzony przez niego 1180 pułk otrzymał miano „Sandomierskiego”.
Skopenko zginął podczas walk o Wrocław. W szpitalu konając powiedział: „Pochowajcie
mnie na brzegu Wisły, w Sandomierzu. To miasto i ludzie są dla mnie najbliższą
rodziną”. Zgodnie z życzeniem, w lutym 1945 roku ciało Skopenki
przewieziono do Sandomierza i pochowano na Rynku.
W latach 50. zmieniono nazwę ulicy Opatowskiej na
Skopenki (dziś powrócono do dawnej nazwy). Obok Bramy Opatowskiej stał również jego pomnik, który w 1990 roku przeniesiono
na Cmentarz wojenny żołnierzy armii radzieckiej znajdujący się przy ulicy Mickiewicza
w Sandomierzu. Tu również przeniesiono ciało Skopenki.
